Со Мислење бр. 08-185/19 од 21.07.2023, Комисијата за спречување и заштита од дискриминација утврди интерсекциска дискриминација по основ на пол , род и бременост извршена од страна на АД Просветно дело Скопје кон бремена работничка, со непродолжување на нејзиниот договор за вработување заради бременост. Комисијата му препорача на АД Просветно дело Скопје во иднина да се воздржува од практики што продуцираат нееднаков третман и дискриминација на вработените по основ на пол, род и бременост при остварувањето на нивните права од работен однос и да ја почитува и применува законски загарантираната заштита од дискриминација по основ на бременост, раѓање и мајчинство.
Во конкретниов случај, Комисијата за спречување и заштита од дискриминација утврди дека работодавачот не го докажа ниту оправда непродолжувањето на договорот за вработување на подносителката,односно не докажа ниту приложи писмени, архивирани докази дека постоеле и други објективни причини за непродолжувањето како: намален обем на работата, укинување на работното место, несоодветно и неквалитетно извршување на работните обврски од страна на работничката или нејзино одбивање на понуда за продолжување на договорот но за работа во друга продавница. Во исто време, продолжувањето на договорите за работа на другите вработени влева оправдан сомнеж дека единствена причина поради која не бил продолжен нејзиниот договор на вработување е бременоста, што претставува нееднаков третман и повреда на нејзиното право на еднаквост во споредба со другите вработени, односно дискриминација по основ на пол, род и бременост. Ваквото постапување на работодавачот го довел во состојба на ризик нејзиното право да користи платено породилно отсуство, со оглед дека законските прописи налагаат минимум 6-месечен активен работен ангажман како услов за користење на ова право, што е во спротивност со уставните начела, законските прописи и принципите на меѓународните инструменти за заштита на човековите права кои ја гарантираат заштитата од дискриминација по основ на бременост, раѓање и родителство.
Конвенцијата за елиминација на сите форми на дискриминација врз жените на ООН во членот 11 ги антиципира обврските на државите-членки да ги преземаат сите погодни мерки заради елиминирање на дискриминацијата на жените во областа на вработувањето, врз основа на рамноправноста на мажите и жените, со цел, меѓу другото да се обезбеди и еднакво право на работа, како неотуѓиво универзално право на секој поединец како и правото на здравствена заштита и заштита при работата, вклучувајќи ја и заштитата на биолошките и репродуктивните функции на жената.
Конвенцијата меѓу другото им дава обврска на земјите членки заради спречување на дискриминацијата на жените поради стапување во брак или мајчинство и заради обезбедување на нивното стварно право на работа, државите членки перземаат соодветни мерки заради: а) забрана, под закана од преземање на санкции, на давањето отказ поради бременост или породилно отсуство и дискриминацијата при отпуштањето од работа поради брачна состојба; б) воведување платено породилно отсуство или слични социјални бенефиции, без губење на правото на поранешното работно место, примањата по основа на стаж и социјалните примања; в) поттикнување да се обезбедуваат потребните помошни општествени служби за да им се овозможи на родителите да ги усогласат семејните обврски со обврските на работното место и учеството во општествениот живот, посебно со поттикнување на основањето и развојот на мрежата на установи за грижа за децата; г) обезбедувањето на посебна заштита на жената за време на бременоста на оние работни места за кои е докажано дека се штетни за бремените жени.
Европската социјална повелба, пропишува дека уживањето на социјалните права треба да биде обезбедено без дискриминација по кој било основ од страна на договорните страни, покрај тоа што треба да обезбедат платено породилно отсуство во траење од најмалку 12 недели, да го сметаат за нелегално отпуштањето на жена од страна на работодавач за време на нејзиното породилно отсуство или така што отказниот рок би истекол за време на тоа отсуство.
Тргнувајќи од фактот дека непродолжувањето на договорите на бремените работнички заради нивната бременост е долготраен системски проблем, Комисијата за спречување и заштита од дискриминација ја информира јавноста дека подготвува општа препорака со предлози за подобрување на одредбите од ЗРО. Препораката ќе биде во насока на заштита на бремените работнички, со фокус на работничките со договори на определено време и изнаоѓање ефикасно решение за спречување на злоупотреба на договорите на определено време од страна на работодавачите, како превенција од дискриминација врз основа на пол, род и родов идентитет..
Целото мислење е достапно на следниов линк: https://kszd.mk/wp-content/uploads/2023/07/08-185-%D0%BE%D0%B4-21.07.23-%D1%83%D1%82%D0%B2%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0.pdf