Меѓународниот ден на Ромите се одбележува секоја година на 8-ми април, за да се слави и подигне свеста за ромската култура и историја, но и да се промовираат нивните права.
Како една од најраспространетите етнички групи во светот, со население од над 12 милиони кои живеат во различни земји, Ромите имаат богато културно наследство, вклучувајќи традиционална музика, танц и раскажување приказни, како и уникатен јазик, ромски. Но, и покрај нивното културно богатство, Ромите долго време се соочуваат со дискриминација и прогон, вклучувајќи присилна асимилација, присилна миграција и геноцид. Во многу земји тие се маргинализирани и се соочуваат со сиромаштија, невработеност и недостиг на пристап до образование и здравствена заштита, а често се и предмет на расистичко насилство, говор на омраза и дискриминација во домувањето, вработувањето и други области од животот.
За да се одговори на системската дискриминација и расизмот со кои се соочува ромската заедница, потребни се здружени напори од владите, граѓанското општество и меѓународната заедница за справување со основните причини за дискриминација, како и промовирање на инклузивни политики кои ги поддржуваат правата на сите граѓани, без оглед на нивната етничка припадност или потекло.
Комисијата за спречување и заштита од дискриминација, активно се залага за вклучување на ромите во општеството и ги застапува нивните права во борбата против дискриминацијата и говорот на омраза на сите нивоа.
Во 2022 година, КСЗД утврди 9 случаи на дискриминација врз граѓаните кои се припадници на ромската етничка заедница. Дискриминација е утврдена врз основа на етничка припадност, боја на кожа, раса, јазик, припадност на маргинализирана група, социјално потекло и имотен статус.
КСЗД утврди 3 случаи на директна дискриминација од градските власти (општините и јавните комунални претпријатија) поради непристапност до вода во населбите каде живее претежно ромско население.
Утврдени се и 2 случаи на сегрегација врз учениците Роми во училишта за основно образование преку политиката на упис на ученици што ја спроведуваат, а која произлегува од одредби во Законот за основното образование.
Во врска со горенаведените случаи, КСЗД донесе 2 општи препораки:
– Општа препорака на локалната самоуправа да обезбеди еднаков пристап до вода до сите граѓани со особен фокус на ромската етничка заедница и
– Општа препорака за отстранување на сегрегација во основното образование со особен фокус на ученици Роми.
КСЗД утврди и интерсекциска дискриминација од страна на Министерството за здравство поради нееднаков пристап кон жените – Ромки кои живеат на територија на општина Шуто Оризари до здравствена заштита (гинеколошко-акушерска) во споредба со жените кои не се Ромки, а живеат во другите општини на територијата на Град Скопје.
Утврдени се и по еден случај на дискриминација во пристап до услуги на угостителско-рекреативен објект, потоа нееднаков третман на ученик во училиште за средно образование, како и случај на вознемирувачки говор на социјалните мрежи.
Во декември 2022 година, КСЗД донесе Стратегија за превенција на структурната дискриминација и промоција на принципот на еднаквост, во која се дефинирани приоритетни области, цели и предлог-активности за периодот 2023-2026 г. со фокус на Ромите, ЛГБТИ+ лицата и лицата со попреченост и други маргинализирани заедници.
И покрај овие придобивки, има уште долг пат да се помине за да се осигура дека правата на Ромите се целосно почитувани и заштитени.
На овој, Меѓународен ден на Ромите, да го прославиме богатството на ромската култура и наследство и да ја обновиме нашата посветеност за промовирање на правата и достоинството на сите Роми. Да застанеме во солидарност со ромската заедница и да работиме кон поправеден и поинклузивен свет каде секој ќе може да живее со достоинство и почит.